इयत्ता दहावी | विषय मराठी | व्याकरण | समास

       बरे वाईट                   बरे किंवा वाईट

(३) समाहार द्वंद्व समास:

 उदा : सामासिक शब्द          विग्रह 

           गप्पा गोष्टी                गप्पा, गोष्टी वगैरे

          मीठ भाकर                मीठ, भाकर वगैरे

(३) द्विगू समास

या समासामध्ये पहिले पद हे संख्याविशेषण असते. म्हणुनच या समासाला द्विगू समास म्हणतात. 

उदा : सामासिक शब्द          विग्रह 

        नवरात्र                       नऊ रात्रींचा समूह

        चौकोन                       चार कोनांचा समूह

सरावासाठी प्रश्न

(१) पुढील सामासिक शब्दांवरून समास ओळखा:

i) दसदिशा –                              ii) मातृभूमी –

iii) दहाबारा –                            iv) भीमार्जुन –

उत्तरे –

i) दसदिशा – द्विगू समास

ii) मातृभूमी – कर्मधारय समास

iii) दहाबारा – वैकल्पिक द्वंद्व समास

iv) भीमार्जुन – इतरेतर द्वंद्व समास

(२) विग्रहावरून सामासिक शब्द तयार करा

i) वसतीसाठी गृह –                                 ii) खाणेपिणे वैगरे –

iii) बाप आणि लेक –                              iv) धर्म किंवा अधर्म –

उत्तरे –

i) वसतीसाठी गृह – वसतिगृह

ii) खाणेपिणे वगैरे – खाणेपिणे

iii) बाप आणि लेक – बापलेक

iv) धर्म किंवा अधर्म – धर्माधर्म

(३) सामासिक शब्दांचा विग्रह करा

i) घनश्याम                                 ii) महादेव

iii) गुरेवासरे                               iv) विटीदांडू

उत्तरे –

i) घनश्याम – घनासारखा श्यामल  

ii) महादेव – महान असा देव

iii) गुरेवासरे – गुरेवासरे वगैरे

iv) विटीदांडू – विटी आणि दांडू

(४) योग्य जोड्या लावा

उत्तर –

• ऊनपाऊस – इतरेतर द्वंद्व 
• सप्तस्वर्ग – द्विगू समास
• बरेवाईट – वैकल्पिक द्वंद्व समास
• पितांबर – कर्मधारय समास

(५) तक्ता पूर्ण करा

उत्तर –